Το Ρέθυμνο τιμά τον Σταμάτη Αποστολάκη

Δευτέρα 19 Μαρτίου 2018, 19.00-20.30

 Μυρίζουν οι βασιλικοί, μυρίζουν οι βαρσάμοι

μα ως μυρίζει ο φρόνιμος βαρσάμοι δε μυρίζουν,

βαρσάμοι και βασιλικοί, μ' ουδέ καρεφυλλάτα,

μυρίζει εκειά που περπατεί, μυρίζει εκειά που στέκει,

μυρίζει εκειά που κάθεται.

Ίσως το παραπάνω να είναι το καλύτερο εισαγωγικό τραγούδι για να παρουσιάσει κανείς τον ακάματο μελετητή του ριζίτικου τραγουδιού και του λαϊκού πολιτισμού της Κρήτης Σταμάτη Αποστολάκη. Εκδήλωση παρουσίασης του ιστορικολαογραφικού του έργου και τίμησής του διοργανώνεται από το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Ρεθύμνης (Μ. Βερνάρδου 28-30, Παλιά Πόλη, Ρέθυμνο) την προσεχή Δευτέρα 19 Μαρτίου 2018 19.00-20.30. Η εκδήλωση τελεί υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνης και του Δήμου Ρεθύμνης.

Ο Σταμάτης Αποστολάκης γεννήθηκε στην Αγία Ειρήνη Σελίνου Χανίων το 1932. Είναι συνταξιούχος δάσκαλος, συγγραφέας και λαογράφος. Υπηρέτησε επί 34 χρόνια σε σχολεία της Μακεδονίας, του Σελίνου και της πόλης των Χανίων. Από το 1952 ασχολείται με τη συλλογή λαογραφικού υλικού. Πάνω από 220 μελέτες του έχουν εκδοθεί μέχρι σήμερα. Επί 52 χρόνια διατηρεί μόνιμη σελίδα στην εφημερίδα «Χανιώτικα Νέα», με τον τίτλο «Πνευματικά και καλλιτεχνικά γεγονότα του τόπου μας», ενώ έχει διατελέσει και ραδιοφωνικός παραγωγός. Έχει συμμετάσχει σε πολλά κρητολογικά και διεθνή συνέδρια και έχει αρθρογραφήσει σε όλο σχεδόν τον κρητικό τύπο. Έχει βραβευθεί δύο φορές από την Ακαδημία Αθηνών για τη συλλογή πολύτιμου λαογραφικού υλικού. Τον Μάρτιο του 2017 χειροθετήθηκε Άρχων Προστάτης των Γραμμάτων της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας με τις ευλογίες του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου.

Τα πιο γνωστά από τα βιβλία του είναι τα εξής: «Ριζίτικα και δημοτικά τραγούδια της Κρήτης», 1993 (η δεύτερη έκδοσή τους το 2010 έφερε τη βράβευσή του από την Ακαδημία Αθηνών το 2011), «Λαογραφικά Μελετήματα στον Ελευθέριο Βενιζέλο» (1995), «Η μάχη της Κρήτης στη Νεοελληνική ποίηση», «Το Τοπωνυμικό του Καμπανού» (1968), «Η Χριστιανική Διδασκαλία στη Δημοτική ποίηση της Κρήτης» (1981), «Λαογραφικά του Δωδεκαήμερου» (1981), «Αθλητισμός και Αγωνίσματα στην Κρήτη επί Τουρκοκρατίας» (1988), «Οι Μακεδονομάχοι μας στη Δημοτική ποίηση» (1985), «Γνωρίστε το Ανατολικό Σέλινο» (2002), «Τα λαογραφικά του Χορού στη Δυτική Κρήτη» κ.ά.

Το πρόγραμμα της εκδήλωσης, την οποία θα συντονίσει ο Γενικός Γραμματέας του Μουσείου Χάρης Στρατιδάκης, είναι το παρακάτω:

19.00-19.05: Βογιατζάκη Φαλή, Πρόεδρος ΙΛΜΡ, Καλωσόρισμα.

19.05-19.10: Χαιρετισμοί

19.10-19.15: Πλατυρράχου Αναστασία, ΙΛΜΡ, Σύντομο βιογραφικό σημείωμα του τιμώμενου.

19.15-19.25: Στρατιδάκης Χάρης, Γραμματέας ΙΛΜΡ, Μα σα μυρίζει ο όμορφος. Επισκόπηση της εργογραφίας του Σταμάτη Αποστολάκη.

19.25-19.30: Χαρωνίτης Βασίλης, Συντ. Δάσκαλος και Λαογράφος, Ο δάσκαλος Σταμάτης Αποστολάκης.

19.30-19.35: Κακατσάκης Βαγγέλης, Συντ. Δάσκαλος και Δημοσιογράφος, Χαίρε δάσκαλε και λαογράφε Σταμάτη Αποστολάκη.

19.35-19.40: Παπιομύτογλου Γιάννης, Πρώην Διευθυντής Δ. Κ. Βιβλιοθήκης Ρεθύμνης, Η συμμετοχή του Σταμάτη Αποστολάκη στα κρητολογικά συνέδρια.

19.40-19.45: Πελαντάκης Θεόδωρος, Φιλόλογος-Πρώην Προϊστάμενος Διεύθυνσης Β/θμιας Εκπαίδευσης, Το βιβλίο «Ριζίτικα. Τα δημοτικά τραγούδια της Κρήτης».

19.45-19.50: Φουρναράκης Κωνσταντίνος, Φιλόλογος Καθηγητής, πρώην Προϊστάμενος ΙΑΚ, Τα βιβλία του Σταμάτη Αποστολάκη «Οι Μακεδονομάχοι μας στη δημοτική ποίηση» και «Η μάχη της Κρήτης στη νεοελληνική ποίηση».

19.50-19.55: Ασημομύτη-Εκκεκάκη Μαριέττα, Συνταξιούχος Καθηγήτρια, Το βιβλίο του Σταμάτη Αποστολάκη «Λαογραφικά τ’ αργαλειού».

19.55-20.00: Γοργοράπτης Μάνος, Θεολόγος Καθηγητής, Η εργασία του Σταμάτη Αποστολάκη «Μεγαλοβδομάδα και Λαμπρή στην Κρήτη».

20.00-20.05: Φραντζεσκάκης Ματθαίος, Μαθηματικός, Πρόεδρος Πολιτιστικής Εταιρείας Κρήτης, «Τα λαογραφικά του τσιγάρου» του Σταμάτη Αποστολάκη.

20.05-20.10: Τσακάλη-Δομαζάκη Κατερίνα, Μέλος Δ.Σ. ΙΛΜΡ, Το βιβλίο του Σταμάτη Αποστολάκη «Τα λαογραφικά του χορού στη δυτική Κρήτη».

20.10-20.15: Λαδιά Εύα, Δημοσιογράφος, Ταινία μικρού μήκους «Σταμάτης Αποστολάκης, ο βάρδος της παράδοσης».

20.15-20.20: Φαλή Βογιατζάκη, Προσφώνηση και απονομή τιμητικής πλακέτας.

20.20-20.30: Σταμάτης Αποστολάκης, Αντιφώνηση.

Την εκδήλωση θα χαιρετίσει με μήνυμά του που θα διαβαστεί ο Πρόεδρος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας-Ομότιμος πανεπιστημιακός καθηγητής Μιχάλης Μερακλής.

Βιογραφικό σημείωμα Σταμάτη Αποστολάκη 

Ο Σταμάτης Αποστολάκης γεννήθηκε στην Αγία Ειρήνη Σελίνου Χανίων το 1932. Είναι συνταξιούχος δάσκαλος, συγγραφέας και λαογράφος. Αποφοίτησε από το 1ο Γυμνάσιο Χανίων. Το 1950 εισήχθη στην Παιδαγωγική Ακαδημία Ρόδου και αποφοίτησε το 1952 με άριστα. Την περίοδο 1953-1954 υπηρέτησε την στρατιωτική του θητεία. Από το 1966 ως το 1968 παρακολούθησε πρόγραμμα μετεκπαίδευσης κατόπιν εξετάσεων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με καθηγητές τους Ι. Κακριδή, Γ. Σπυριδάκη, Ν. Τωμαδάκη και Ι. Θωμόπουλο. Το 1955 διορίστηκε στο δημοτικό σχολείο Μαυροκάμπου Κορεστίων της Δυτικής Μακεδονίας παρά ότι ήταν μέλος πολύτεκνης οικογένειας και αριστούχος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας και θα έπρεπε να διοριστεί στον τόπο του. Στη συνέχεια μετατέθηκε στο νομό Χανίων, αρχικά στο δημοτικό σχολείο Ροδοβανίου Σελίνου (1959-1965) και μετά (1965-1966) στο δημοτικό σχολείο Αγριλέ Σελίνου. Το 1968 εργάστηκε σαν βοηθός επιθεωρητή στα Χανιά. Το 1969-1975 δίδαξε στο 13ο Δημοτικό σχολείο Χανίων και τέλος στο 6ο Δημοτικό Αχολείο Χανίων (1975-1987), οπότε και αποστρατεύτηκε μετά από 34 έτη άσκησης του λειτουργήματος του Δασκάλου. Διηγείται ότι ισχυρό κίνητρο για την απόφαση του να γίνει δάσκαλος στάθηκε το βιβλίο του Γιάννη Μουρέλλου «Ο Δάσκαλος», που δανείστηκε από τη βιβλιοθήκη του οικοτροφείου της Σούγιας ο πατέρας του, ο οποίος εργαζόταν εκεί ως μαραγκός.

Από το 1952 ασχολήθηκε με τη συλλογή λαογραφικού υλικού, όπως τα δημοτικά τραγούδια, οι παραδόσεις, οι θρύλοι και οι ιστορίες, το οποίο καταχώρησε για πρώτη φορά στο περιοδικό «Κρητική Εστία». Πάνω από 200 μελέτες του έχουν εκδοθεί μέχρι σήμερα, ανάμεσά τους οι «Κρήτες Μακεδονομάχοι», που κυκλοφόρησε το 1984. Επηρεάστηκε βαθειά στη διάρκεια της θητείας του ως Δάσκαλος στην περιοχή των Κορεστίων, που υπήρξε κέντρο του Μακεδονικού αγώνα, από τις διηγήσεις των γερόντων, που θυμούνταν πολλούς Κρητικούς Μακεδονομάχους να τραγουδούν ριζίτικα τραγούδια. Έτσι άρχισε να συγκεντρώνει υλικό, αφού πολλοί συγχωριανοί του είχαν πάει εθελοντές στον Μακεδονικό αγώνα. Το έργο του αυτό το χάρισε στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα στη Θεσσαλονίκη. Στο δε «Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών Ελευθέριος Βενιζέλος» παραχώρησε χωρίς καμία αμοιβή το υλικό των ομιλιών 70 χρόνων (1937-2007) που συγκέντρωνε κατά το επίσημο ετήσιο μνημόσυνο του Εθνάρχη Ελευθέριου Βενιζέλου, με τα βιογραφικά των ομιλητών κάθε χρόνο, φωτογραφικό υλικό κλπ. Από το 1966 διατηρεί μόνιμη σελίδα στα «ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ». Έχει εργασθεί σαν ραδιοφωνικός παραγωγός στην ΕΡΑ Χανίων με τις εκπομπές «Συγγραφείς και κείμενα της Κρήτης» και «Λαογραφία της Κρήτης» και στο «Ράδιο Μαρτυρία» Χανίων, στην εκπομπή «Χριστιανική Λαογραφία».

Έχει συμμετάσχει σε πολλά κρητολογικά και διεθνή συνέδρια και έχει αρθρογραφήσει σε όλο σχεδόν τον κρητικό τύπο. Έχει βραβευθεί δύο φορές από την Ακαδημία Αθηνών για τη συλλογή του πολύτιμου λαογραφικού υλικού. Στις 10 Μαρτίου 2017 χειροθετήθηκε Άρχων Προστάτης των Γραμμάτων της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας με τις ευλογίες του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου. Είναι Μέλος της Ελληνικής Ονοματολογικής Εταιρείας, της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας και της Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας Κρήτης (ΙΛΑΕΚ). Είναι Τακτικό Μέλος της Ένωσης Πνευματικών Δημιουργών Χανίων και Ιδρυτικό Μέλος του Συλλόγου Δημιουργίας Ιστορικού Φυσικολαογραφικού Μουσείου Ομαλού και του Ιστορικού Μουσείου Αγίας Ειρήνης. Μερικά από τα βιβλία του είναι: «Ριζίτικα και δημοτικά τραγούδια της Κρήτης», εκδόσεις «Γνώση», 1993 (η δεύτερη έκδοσή τους το 2010 έφερε τη βράβευσή του από την Ακαδημία Αθηνών, στις 29 Δεκεμβρίου 2011, δια την 50ετή εργασία του για την διάσωση και μελέτη του εν Κρήτη λαϊκού πολιτισμού), «Λαογραφικά Μελετήματα στον Ελευθέριο Βενιζέλο» (1995), «Η μάχη της Κρήτης στη Νεοελληνική ποίηση», «Το Τοπωνυμικό του Καμπανού» (1968), «Η Χριστιανική Διδασκαλία στη Δημοτική ποίηση της Κρήτης» (1981), «Λαογραφικά του Δωδεκαήμερου» (1981), «Αθλητισμός και Αγωνίσματα στην Κρήτη επί Τουρκοκρατίας» (1988), «Οι Μακεδονομάχοι μας στη Δημοτική ποίηση» (1985), «Γνωρίστε το Ανατολικό Σέλινο», «Τα λαογραφικά του Χορού στη Δυτική Κρήτη», κ.ά.

Η πρώτη δημοσιευμένη εργασία του ήταν τα «Λαογραφικά του κυνηγίου» το 1965 στην «Κρητική Εστία» του Ιδομενέα Παπαγρηγοράκη. Το 1966 έκανε επίσης μία δημοσίευση, όπως και το 1967. Το 1968 οι δημοσιεύσεις του ήταν δύο, το 1969 τρεις και το 1970 και 1971 από μία. Το 1972 και το 1976 έκανε από δύο δημοσιεύσεις, το 1977 τρεις, το 1978 μία και το 1981 έντεκα. Το 1982 έκανε οκτώ δημοσιεύσεις, το 1983 επτά, το 1984 δύο, το 1985 έξι, το 1986 πέντε, το 1987 επτά και το 1988 πέντε. Το 1989 εξέδωσε 7 μελέτες, το 1990 13, το 1991 3, το 1992 4, το 1993 10, το 1994 8, το 1995 2, το 1996 4, το 1997 6, το 1998 3, το 1999 5 και το 2000 4. Είναι φανερό ότι όλα αυτά τα χρόνια συγκέντρωνε λαογραφικό υλικό, που προοιώνιζε τη μελλοντική εκδοτική έκρηξη της πρώτης εικοσαετίας του 21ου αιώνα, κατά την οποία εξέδωσε 70 περίπου νέες μελέτες. Παράλληλα τεκμηρίωνε το υλικό αυτό με φωτογραφήσεις και ηχογραφήσεις, σ’ ένα ογκώδες μαγνητόφωνο (μπομπινόφωνο) της εποχής εκείνης.imra.gr